Τέσσερα βήματα

για να διδάξουμε ένα λογοτεχνικό βιβλίο στην τάξη μας

 

 

Βήμα 1ο

Προετοιμασία του/ της δασκάλου/ ας

· Ο δάσκαλος/α οφείλει να προσδιορίσει από πριν τους σκοπούς της διδασκαλίας ενός λογοτεχνικού βιβλίου (γιατί να διδάξω αυτό το βιβλίο;)

· Δεν πρέπει να ξεχνά πως η διδασκαλία της λογοτεχνίας είναι προσωπική, ιδιωτική σχέση και η πρόσληψη ενός λογοτεχνικού κειμένου είναι μοναδική, γι’ αυτό και ο δάσκαλος πρέπει να είναι ανοιχτός σε όλες τις προσλήψεις

· Κάθε ατομική ανταπόκριση του μαθητή όμως μέσα από την ομαδική επεξεργασία και την επιρροή των άλλων παιδιών και του δασκάλου ενδέχεται να τροποποιηθεί

Βήμα 2ο

Καθορισμός Ενοτήτων & Στόχων

· ο δάσκαλος/α οφείλει να προσδιορίσει από πριν σε πόσες ενότητες θα διδαχθεί το λογοτεχνικό βιβλίο (θα διδάσκετε μία ενότητα την εβδομάδα)

 

· ο δάσκαλος/α οφείλει να οργανώσει τους στόχους (γνωστικούς, συναισθηματικούς, ψυχοκινητικούς) κάθε ενότητας ξεχωριστά

 

* όταν λέμε γνωστικούς στόχους εννοούμε πως πρέπει σε κάθε ενότητα:

a. το παιδί να εξασκήσει την ικανότητα της ακουστικής κατανόησης ενός κειμένου

b. να εξασκήσει την ικανότητα της αναγνωστικής κατανόησης ενός κειμένου

c. να εξασκήσει την ικανότητα της παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου με αφορμή το λογοτεχνικό κείμενο

d. να θυμηθεί γραμματικά φαινόμενα που έχει διδαχθεί, και σε κάθε ενότητα να δώσει έμφαση σε ένα από αυτά

e. να πλουτίσει το λεξιλόγιο του με καινούργιες λέξεις που θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει μόνο του μέσα από το κείμενο

f. αλλά και να εξασκήσει τη νοημοσύνη του, την ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής

 

· όταν λέμε συναισθηματικούς στόχους εννοούμε να δοθεί έμφαση στις σημαντικές ιδέες και στα νοήματα του κειμένου, να γίνει επισήμανση των αξιών και του αξιολογικού συστήματος συμπεριφοράς που πιθανότατα υπάρχει στο κείμενο, να γίνει σχολιασμός των συναισθημάτων των ηρώων αλλά και των παιδιών

· όταν λέμε ψυχοκινητικούς στόχους εννοούμε την ανάγκη των παιδιών για κίνηση, μίμηση, παιχνίδι

· ο δάσκαλος/α οφείλει να προσπαθήσει να πετύχει μία ισορροπία μεταξύ των γνωστικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών στόχων που θέλει να διδάξει

· τέλος, η ανακοίνωση των στόχων από πριν πολλές φορές βοηθά το μαθητή

Βήμα 3ο

Επιλογή Μεθόδου Διδασκαλίας για κάθε ενότητα

Μορφές Διδασκαλίας

· κατά μέτωπο

Þ μονόλογος

Þ διάλογος

Þ ερωτήσεις: συγκλίνουσες, αποκλίνουσες

Þ κατανοητές, ανοικτές, προσιτές

Þ οι οδηγίες για τις ασκήσεις να είναι απλές και ξεκάθαρες

 

 

· κατά ομάδες

Þ προϋποθέτει ένα σχεδιασμό της ομαδικής εργασίας

Þ εκτέλεση της εργασίας

Þ παρουσίαση του τελικού προϊόντος

Þ αξιολόγηση της εργασίας από τους ίδιους, τους άλλους

Þ προωθεί τη δημιουργικότητα

Þ εκμεταλλεύεται τις εμπειρίες των παιδιών

 

· στρατηγικές κινήτρων

Þ εναλλαγή οπτικών, ακουστικών, απτικών επαφών βοηθά στη συγκέντρωση προσοχής

Þ αμοιβές

 

· μεταγνώση

4 βασικές μεταγνωστικές τεχνικές:

1. Να σκεφτείς σημαντικές ερωτήσεις γύρω από αυτά που διάβασες

2. Να κάνεις περιλήψεις

3. Να κάνεις προβλέψεις σχετικά με τη συνέχεια του κειμένου

4. Να επισημάνεις καθετί που είναι ασαφές και να του δώσεις νόημα

 

· δραματοποίηση

1. ανάγνωση κειμένου

2. συνειδητοποίηση της πλοκής

3. δρώντα πρόσωπα

4. αναδιάρθρωση αφηγηματικού κειμένου

5. διανομή ρόλων

6. αξιολόγηση δραματικών συγκρούσεων

7. προτάσεις για διαμόρφωση χώρου

8. μουσικής επένδυσης

9. παρουσίαση

 

Βήμα 4ο

Σχεδιασμός της πορείας της Διδασκαλίας μιας ενότητας

Στάδια

Τι κάνουμε;

Πώς το κάνουμε;

1. ανάκληση προηγούμενης συναφούς γνώσης

Τι έγινε;

Γιατί έγινε;

Μπορούσε να είχαν γίνει αλλιώς τα πράγματα;

 

Þ ερωτήσεις, διάλογος, εργασίες από το προηγούμενο μάθημα που βοηθάνε προς αυτήν την κατεύθυνση

 

2. ατμόσφαιρα απορίας και ενθουσιασμού

τι λέτε να γίνει;

βάζουμε το παιδί μπροστά σε μία απορία,

ένα ή πολλά ερωτήματα

 

Þ με αποκλίνουσες ερωτήσεις, και τεχνάσματα απορίας

 

3. παρουσίαση της νέας ενότητας

Επισήμανση των γεγονότων,

των αιτών,

της σημασίας τους,

των συνεπειών τους

 

Þ η παρουσίαση αυτή μπορεί να γίνει διηγηματικά από το δάσκαλο, με ανάγνωση, με DVD, με κασέτα…

 

4. Κατανόηση της νέας ιστορίας - Ανάλυση

· Αναδιήγηση της ιστορίας από τα παιδιά

· Ερμηνεία των πράξεων των ηρώων

· Ανάλυση άλλων στοιχείων, σχέσεων…

Þ αναδιήγηση

Þ περίληψη, επεξήγηση

Þ δυνατότητα για συσχετισμούς, ομοιότητες, διαφορές

Þ δυνατότητα για υποθέσεις και προεκτάσεις, γενικεύσεις

 

5. Δραστηριότητες- συζήτηση - πειραματισμός

συγκράτηση της γνώσης

ανάγκη σύνδεσης της γνώσης με την προσωπική εμπειρία του καθενός/μιας

γενίκευση

 

Þ δραστηριότητες προφορικές, γραπτές, ζωγραφική, δραματοποίηση

6. Επισήμανση των νέων λέξεων

 

 

Þ

7. Άσκηση σε γραμματικά φαινόμενα

 

 

 

8. αξιολόγηση - ανατροφοδότηση

 

Þ προς το τέλος της ωριαίας περίπου ενασχόλησης με τη λογοτεχνία πρέπει να γίνει αξιολόγηση της διαδικασίας με σταθερά κριτήρια

Þ γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων, αξιών è με παρατήρηση, ερωτήσεις, δοκιμασίες

9. Μεταφορά της γνώσης στο σπίτι, ασκήσεις, εργασίες

Þ